Vučja jabuka /Aristolochia clematitis L. predstavlja višegodišnju biljku iz porodice Skrivenosemenica. Vučja jabuka ima kratko puzeće korenje i neprijatan miris. Stablo biljke je golo, prugasto nerazgranato, dostiže 40-80 cm visinu.
Listovi vučje jabuke su uzastopni, sa dugim drškama, jajastog oblika, u pri osnovi srcasto usečeni. Cvetovi su 2-8 u grupi u pazuhu listova. Listići cvetnog omotača su svetložuti, srasli u cev, koja je u osnovi proširena, jajasto izdužena. Plodnik ima 6 žigova, mesnata i zelena u nezrelom stanju, sa mnogo ravnih trougaonih semenki.
Vučja jabuka cveta od maja do jula. Ona se sreće na vlažnim travnatim mestima, na livadama, razređenim šumama i žbunovima, pored puta i ogradama, korov je u kulturama koje se okopavaju. Rasprostranjena je u celoj zemlji do 700 m nadmorske visine, osim kod nas, biljka se sreće i u Evropi, Mediteranu i Jugozapadnoj Aziji.
Istorija vučje jabuke
Ime "Aristolochia" znači "odlično rađanje" i povezuje se sa tradicionalnom primenom svežeg soka od biljke - koji izazva porodiljske bolove. Indijski koren (Aristolochia indica) se koristio uglavnom prilikom porođaja. U Engleskoj je biljka poznata kao "birthwort" (važna za rađanje) i ponovo su je koristili u te svrhe.
Filozof Tefarast (372-286 g. pre nove ere), iz Stare Grčke je dokumentovao da je biljka bila upotrebljavana za lečenje bolesti materice, ujeda gmizavaca i rana na glavi.
Neke vrste vučje jabuke nose zajedničko ime snakeroot (zmijski koren), pošo su mnoge vrste koristili indijanci kod ujeda zmija. Oni su uzimali lekovitu biljku i za lečenje stomačnih bolova, zubobolje i groznice.
Asteke su koristili vučju jabuku za lečenje abscesa, dizenterije, gluvoće i raznih bolesti.
1934. godine, naučnici Dil i Moser prvi saopštavaju dobre rezultate korišćenja vučje jabuke ka o sredstva za lečenje rana. Razlog njihovog proučavanja su posmatranja da seljani u Pfalcu, uspevaju za nekoliko dana da izleće hronične čireve i gnojne rane, kao i paronihiju na rukama i nogama uz svakodnevno pravljenje kupki sa napitkom od vučje jabuke.
Nekoliko godina kasnije i drugi naučnici komentarišu odlično granulirajuče i epitelijsko dejstvo biljke i za posebno dobre efekte kod torpidnih čireva. Ustanovljeno je takoše antibakterijska aktivnost alkoholnih i acetonskih ekstrakta vučje jabuke. A 1961. godine, naučnici Mouz i Lukas saopštavaju o stimulirajućem fagocitoznom dejstvu ekstrakta iste biljke.
Sastav vučje jabuke
Rizom i koren vučje jabuke sadrže aristolohisjku kiselinu, bonsku kiselinu, smole, tanine, m 0, 25-0, 4 % eteričnog ulja, alkaloidne aristolohine, magnoflorine itd.
U nadzemnom delu biljke je nađeno prisustvo aristolohijske kiseline (0.03 -0.4%), eterično ulje, tanini, klematitin (gorka supstanca), smole, vitamin C, alkaloid, magnohlorin, jabukova kiselina, r-sitosterin, cirilov alkohol, trimetilalanin, holin, saponini, flavoni, jedna atiobiotska supstanca.
Gajenje vučje jabuke
Vučja jabuka je relativno teška za uzgajanje, zato se preporučuje samo iskusnim baštovanima. Drugi važan detalj je da cveće vučje jabuke ima veoma neprijatan miris. Ako ipak odlučite da gajite baš ovo cveće, imajte u vidu da ono često spontano ugine. Inače, najbolja vučja jabuka će se raziviti u zimskoj bašti. Oko saksije treba da ima mnogo prostora da bi mogla da se uvija.
Duge loze se uvijaju oko potpore. Moguće je da kulivišete vučju jabuku kao viseću biljku u velikim košnicama. Ovaj cvet nema period odmora, što znači treba da se zaliva redovno u svako doba godine, obilno filtritanom vodom. Dobro je da se listovi vučje jabuke kvase redovno, ali da se ne kvasi cvet. Za vreme rasta, treba da đubrite svake nedelje. Vučja jabuka se ne presađuje. Tokom zime treba da se oreže da bi se pojačao rast.
Skupljanje i čuvanje vučje jabuke
U medicinske svrhe se koristi koren biljke, a takođe i nadzemni deo. Ovi delovi se sakupljaju od septembra do oktobra. Koren se vadi nakon što semenke sazru, čisti se nadzemni deo i višak primesa, nakon toga se opere i ocedi.
Pripremljeni materijal se suši na mestima gde ima hlada ili u sušari na temperaturi ne višoj od 40 stepeni. Nadzemni deo se bere u vreme kada cveta, u maju i junu. Suši se na isti način kao i koren. Suvi materijal se pakuje u bale i čuva u suvim i provetrivim magacinima.
Koristi od vučje jabuke
Vučja jabuka se koristi za izazivanje porođajnih bolova i kada se uzima nakon porođajaa, ona sprečava infekcfiju tako što izaziva menstruaciju. Napitak se pije još i za lečenej čireva, astme i bronhitisa. Biljka se upotrebljava za lečenje rana, čireva i ujeda zmija. Obloge i napici su se koristili od drevnih indijanaca prilikom ujeda zmije. U iste svrhe se koristila i u Amazoniji.
Vučja jabuka se koristi na najrazličitije načine i u skoro svim evropskim državama. Ona se smatra jakim sredstvom protiv prehlada. U Sudanu se koristi kod uboda škorpije. U Iranu, evropska sorta se koristi kao kontracepcija. U Meksiku, odavno se preporučuje kod ujeda zmije.
Vučja jabuka se uzima za stimulaciju imuniteta, kao i za lečenje od alergije koli stomačno-crevnog trakta i žučne kese. U kineskoj medicini se upotrebljava za bolove u zglobovima, bolove u stomaku, malariju i abscese. Homoeopatska primena obuhvata ginekoliške bolesti i lečenje rana i čireva. Koristi se i za lečenje nakon velike operacije i lečenje problema sa ušima, nosem i grlom.
U inostranstvu se proizvodi mnogo preparata koji sadrže aristolohijsku kiselinu. Preposuje se kod rana, pošo se smatra da brzo čisti rane i dobro granulira. Proizvode se i masti za ekceme, psoriazu, abscese, žuljeve na nogama usled dugog hodanja u neudobnoj obući. Kombinuje se pretežno sa ventonski delujućim biljkama, vučja jabuka se koristi kod bolesti venske insuficijencije kao što je flebit, tromboflebit, varikoza, hemoroidi itd.
Uprkos tome što se uspešno koristi u Kini za bolesti pluća i zadržavanja tečnosti, u Nemačkoj je vučja jabuka zabranjena zbog toksičke aristolohinske kiseline u njenom sastavu.
Narodna medicina sa vučjom jabukom
Narodna medicina preporučuje koren i nadzemni deo vučje jabuke kod groznice, reume, gihta, skrofuloze, zatvora, za jačanje materica, kod kašlja, početne tuberkuloze itd. Spoljašnje je dobro sredstvo za ispiranje rana kod ujeda insekata, za obloge kod gnojnih rana, ekcema itd.
Napitak od semenki biljke se koristi za regulisanje srčanog ritma - povećava amplitudu srćenoh otkucaja.
Unutrašnje se unosi u obliku napitka sa vodom. Prelijte jednu kašičicu sitno iseckanog korena sa čašom hladne vode. Ostavite da stoji 8 sati, nakon toga procedite kroz gazu i uzimajte u delovima u toku dana.
Za spoljašnju promenu u obliku obloge pomaže sledeća stvar: dve kašičice sitno iseckanog korena prelijte sa dve čaše vode. Napitak kuvajte 30 minuta i procedite.
Štete od vučje jabuke
Kao što smo već rekli, vučja jabuka je otrovna, zato treba da se prilaže samo uz kontrolu lekara. Prilikom predoziranja biljka izaziva menoragije, a kod trudnica može biti razlog za spontani pobačaj.
