Kalijum ascesulfam je veštački zaslađivač, koji se koristi u prehrambenoj industriji za davanje slatkog ukusa raznim proizvodima bez dodavanja kalorija. 200 puta je slađi od šećera i ima dug rok trajanja. Otporan je na visoke temperature i kiselost i ne raspada se tokom kuvanja i pečenja. Odobren je za upotrebu u većini zemalja sveta, uključujući u Evropskoj uniji, gde je označen kodom E950.
Definicija kalijum ascesulfama
Kalijum ascesulfam je kalijumova so 6-metil-1, 2, 3-oksatiazin-4 (3H)-on-2, 2-dioksida, koja je organsko jedinjenje sa hemijskom fokrmulom C4H4KNO4S. To je bezbojni kristalni prah metalnog ukusa koji se dobro rastvara u vodi, ali slabije u alkoholu. Otkrio ga je 1967. godine nemački hemičar Karl Klaus, koji je radio u kompaniji Hoechst AG (sada Nutrinova).
Formula kalijum ascesulfama
Hemijska formula kalijum ascesulfama je C4H4KNO4S ili CH2C(O)N(SO2)2K. Pokazuje da se kalijum-ascesulfam sastoji od četiri atoma ugljenika, četiri atoma vodonika, jednog atoma kalijuma, jednog atoma azota, četiri atoma kiseonika i jednog atoma sumpora. Molekul kalijum-ascesulfama ima dva dela: karbonilnu grupu (C=O) i sulfamatnu grupu (SO2). Karbonilna grupa je povezana sa atomom azota, koji je povezan sa dve sulfatne grupe, od kojih je jedna zamenjena atomom kalijuma. Molekul kalijum ascesulfama je polaran, tj. ima distribuciju električnog naelektrisanja koja mu omogućava da formira jonske veze sa drugim molekulima.
Upotreba kalijum ascesulfama
Kalijum ascesulfam ima mnogo i raznovrsnu primenu u različitim oblastima prehrambene industrije. Neke od najvažnijih su:
Upotreba kalijum ascesulfama kao zaslađivača
Kalijum ascesulfam se koristi kao zaslađivač za razne proizvode kao što su bezalkoholna pića, žvakaće gume, sladoled, deserti, pekarski proizvodi, džemovi, žele bombone, čokolada, mlečni proizvodi, kečap, senf, sosovi, supe.
Daje slatki ukus proizvodima bez dodavanja kalorija, jer se ne metaboliše u organizmu i izlučuje nepromenjen. Pogodan je za ljude koji žele da smanje ili kontrolišu svoju težinu ili ograniče potrošnju šećera. Takođe ne dovodi do karijesa, jer ga ne fermentišu bakterije u usnoj duplji.
Sinergizam
Kalijum ascesulfam se obično meša sa drugim veštačkim zaslađivačima kao što su aspartam, saharin, ciklamat, sukraloza. To se radi kako bi se poboljšao ukupni šećerni ukus proizvoda balansiranjem bočnih ukusa pojedinačnih zaslađivača. Takođe, mešanje različitih zaslađivača omogućava smanjenje doze svakog od njih uz održavanje željene slatkoće. To rezultuje nižim troškovima i manjim potencijalnim rizicima za zdravlje.
Upotreba kalijum ascesulfama kao stabilizatora
Kalijum ascesulfam se koristi kao stabilizator za razne proizvode kao što su gazirana pića, voćni sokovi, mlečni napici, jogurt, sir. Pomaže da se sačuva kvaliteta i svežina proizvoda sprečavajući razgradnju drugih sastojaka kao što su vitamini, arome, boje. Otporan je na visoke temperature i kiselost i ne raspada se tokom kuvanja i pečenja.
Kalijum ascesulfam i dijabetes
Kalijum ascesulfam je pogodan za osobe sa dijabetesom, jer ne podiže šećer u krvi ili insulin. Ne metaboliše se u organizmu i ne pretvara se u glukozu. Može se koristiti kao zamena za šećer u raznim namirnicama i napicima bez potrebe za prilagođavanjem doze lekova za dijabetes. Takođe ne dovodi do hipoglikemije, odnosno naglog pada šećera u krvi, što može biti opasno za dijabetičare.
Uprkos tome, kalijum ascesulfam može da ima i neke štetne efekte za osobe sa dijabetesom, kao što su:
- Stimulisanje apetita i želje za slatkišima. Neke studije su pokazale da konzumacija veštačkih zaslađivača može da prevari mozak da misli da dobija šećer i podigne nivo hormona grelina, koji reguliše apetit i osećaj sitosti. To može dovesti do prejedanja i povećanja telesne težine, što je nepoželjno za dijabetičare. Takođe, konzumacija veštačkih zaslađivača može da smanji osetljivost na slatkoću i povećati želju za slatkom hranom i napicima, što može narušiti kontrolu šećera u krvi.
- Poremećaj mikroflore u crevima. Neke studije su pokazale da konzumacija veštačkih zaslađivača može da promeni sastav i aktivnost dobrih bakterija koje žive u crevima i pomogne varenju i imunološkom sistemu. To može dovesti do poremećaja metabolizma šećera i masti u organizmu i povećati rizik od insulinske rezistencije, predijabetesa i dijabetesa tipa 2.
Stoga, osobe sa dijabetesom treba da budu oprezne kada koriste kalijum ascesulfam i da se konsultuju sa lekarom ili dijetetičarom o najprikladnijoj ishrani za njih.
Zanimljive činjenice o kalijum asceslfamu
Kalijum ascesulfam je jedan od najnovijih i najčešćekorišćenih veštačkih zaslađivača u svetu. Evo nekoliko zanimljivih činjenica o njemu:
Kalijum ascesulfam je otkrio slučajno nemački hemičar Karl Klaus 1967. godine. Primetio je da je jedna od hemijskih supstanci sa kojom je eksperimentisao imala sladak ukus. Identifikovao je supstancu kao kalijum ascesulfam i patentirao njenu upotrebu kao zaslađivač.
Kalijum ascesulfam je odobren za upotrebu u Sjedinjenim Državama 1988. godine od strane američke Uprave za hranu i lekove. Odobren je za upotrebu u Evropskoj uniji 1991. godine od strane Evropskog komiteta za bezbednost hrane. Dozvoljena je upotreba u većini zemalja sveta kao što su Kanada, Australija, Japan, Kina.
Kalijum ascesulfam je jedan od najstabilnijih veštačkih zaslađivača, jer se ne raspada na visokim temperaturama i kiselosti. Može se čuvati duže vreme bez gubitka slatkoće. Ne stupa u interakciju sa drugim sastojcima hrane i ne menja boju, aromu ili teksturu proizvoda.
Kalijum ascesulfam - efekti na zdravlje
Kalijum ascesulfam zdravstvene organizacije širom sveta smatraju bezbednim za upotrebu. Ne metaboliše se u organizmu i ne akumulira se u tkivima. Ne podiže šećer u krvi ili insulin i ne dovodi do prekomerne težine ili dijabetesa. Takođe ne izaziva karijes jer ga ne fermentišu bakterije u usnoj duplji. Pogodan je za osobe sa dijabetesom, hipoglikemijom, fenilketonurijom i drugim bolestima vezanim za razmenu šećera u organizmu.
Prema nekim istraživanjima, kalijum ascesulfam takođe može imati neke pozitivne efekte na zdravlje, kao što su:
- Poboljšanje pamćenja i kognitivnih funkcija. Jedna studija je pokazala da konzumiranje kalijum ascesulfama pre obavljanja zadataka vezanih za pamćenje i pažnju može poboljšati performanse učesnika u poređenju sa konzumiranjem šećera ili vode. Objašnjeno je da kalijum-ascesulfam stimuliše oslobađanje acetilholina, koji je neurotransmiter odgovoran za pamćenje i učenje;
- Poboljšanje sportskih postignuća. Druga studija je pokazala da konzumiranje kalijum-ascesulfama pre izvođenja fizičkih vežbi može poboljšati izdržljivost i snagu učesnika, u poređenju sa konzumiranjem šećera ili vode. To se objašnjava činjenicom da kalijum ascesulfam stimuliše oslobađanje adrenalina – hormona odgovornog za mobilizaciju energetskih rezervi u organizmu.
Neželjena dejstva i rizici kalijum ascesulfama
Iako se kalijum ascesulfam smatra bezbednim za upotrebu od strane zdravstvenih organizacija širom sveta, neki istraživači i potrošači su izrazili zabrinutost zbog njegovih mogućih neželjenih efekata i zdravstvenih rizika. Neki od njih su:
- Uticaj na apetit i težinu. Neka istraživanja su pokazale da konzumacija veštačkih zaslađivača može uticati na apetit i težinu ljudi menjajući signale za glad i sitost u mozgu. To može dovesti do prejedanja, prekomerne težine i gojaznosti. Takođe, konzumacija veštačkih zaslađivača može smanjiti osetljivost na slatkoću i povećati želju za slatkom hranom i pićem.
- Uticaj na mikrofloru u crevima. Neke studije su pokazale da konzumacija veštačkih zaslađivača, kao što je kalijum ascesulfam, može uticati na mikrofloru u crevima promenom sastava i aktivnosti bakterija koje žive u crevima. To može dovesti do probavnih smetnji, imunološkog sistema, metabolizma i drugih fizioloških procesa u organizmu.
Uticaj na zdravlje zuba
Prednost kalijum ascesulfama je u tome što ne izaziva karijes. Može se koristiti kao zamena za šećer u raznim namirnicama i napicima bez brige o zdravlju naših zuba. Takođe ne povećava kiselost u ustima, koja može narušiti zubnu gleđ i dovesti do erozije zuba. Međutim, kalijum ascesulfam takođe može imati neke štetne efekte na zdravlje zuba, kao što su:
- Izazivanje alergijskih reakcija. Neki ljudi mogu biti alergični na kalijum ascesulfam ili neki od njegovih sastojaka, kao što su sulfamati. To može dovesti do simptoma kao što su svrab, otok, crvenilo, bol ili upala usta, desni, jezika ili zuba. Ako primetite takve simptome, treba da prestanete da konzumirate proizvode koji sadrže kalijum ascesulfam i potražite medicinsku pomoć;
- Stvaranje uslova za razvoj zubnog kamenca. Kalijum ascesulfam se može kombinovati sa drugim mineralima u pljuvački i formirati tvrde naslage na zubima zvanim nazvanim zubni kamenac. Zubni kamenac može dovesti do pojave zubnog plaka, koji je glavni uzrok karijesa, upale desni i parodontitisa. Zbog toga treba održavati dobru oralnu higijenu četkanjem zuba najmanje dva puta dnevno, korišćenjem zubnog konca i redovnim odlaskom kod stomatologa.
Komentari