Sena /Cassia senna L./ je manji žbun, koji može dostići visinu do 1 metra. Kod nas je poznata i sa nazivom - majčin list. Listovi sene su složeni i perasti, uglavnom parni, koji mogu biti dužine od 2 do 3 cm i širine između 5 i 10 mm. Cvetovi ove biljke su žuti, skupljeni u cvast nalik grožđu.
Plod sene je kožasto, blago izvijeno i pljosnato zrno. Dugo je 3-5 cm, a široko oko 2.5 cm. Cveta od jula do oktobra. Sena raste u pustinjskim i polupustinjskim grmovima u istočnom delu Afrike i oko centralnog basena reke NIl. Gaji se u pojedinim zemljama Azije i Afrike.
Sve drevne kulture, među kojima su i Asteci, su koristile različite vrste sene kao laksativ. Prvi pronađeni zapis koji svedoči o korišćenju ove biljke datira još iz 9. veka pre nove ere i pripada arapskim lekarima. Indijanci su koren sene sitnili, pa su ga stavljali u vodu, a zatim koristili kao oblogu za rane. Ova biljka dobija naziv "čisteća Casia" u Evropi u srednjem veku, jer se dosta oristila kao sredtsvo za čišćenje u italijanskim medicinskim školama.
Sastav sene
Biljka sadrži približno 3% antakinonskih glikozida, nazvanih senozidi i njihove aktivne elemente - hrizofanol, smolaste antrakinone, flavone. U sastavu sene su otkrivene soli vinske kiseline, šećerni alkohol pinit, gorke materije, smolaste materije i oko 10% sluzavih materija. Plodovi sadrže manje antrakinonskih glikozida od listova.
Izbor i čuvanje sene
Delovi biljke koji se koriste su listovi i plodovi. Sena se može kupiti u bilo kojoj apoteci. Može se naći u vidu čaja, čija cena oblično bude oko 100 dinara. Čuva se na suvo i hladnom mestu, daleko od sunčeve svetlosti.
Koristi od sene
Biljka sena, poznata još i kao majčin list ima veoma jako laksativno dejstvo, pa se zato najčešće koristi kod konstipacije. Ona ima stimulativno dejstvo na peristaltiku creva. Senzoidi u njoj iritiraju sluzokožu debelog creva i tako izazivaju kontrakcije u mišićima, što vodi do pokretanja creva.
Dejstvo sene se može očekivati oko 10 sati nakon konzumacije ove biljke. Istovremeno, senozidi sprečavaju apsorpciju tečnosti u debelom crevu, što, sa svoje strane, štiti od stvrdnjavanja pražnjenja, a posebno je korisna kod postojanja fisura.
U pojedinim delovima sveta se sena koristi kao efikasno sredstvo kod oboljenja nastalih od kožnih upala i očnih problema. U ajuverdi se sena ne koristi samo za zatvor, već i za kožne probleme, žuticu, probleme sa jetrom, bronhitis, anemiju i stomačni tifus. U kineskoj medicini se sena koristi za lečenje ateroskleroze.
Upotreba sene
Preporučljivo je da se listovi sene i čaj od ove biljke ne kuva, jer se tokom procesa kuvanja stvaraju materije koje veoma često uzrokuju pojavu grčeva. To je verovatno zahvaljujući redukovanim antrahinonima ili smolastim materijama.
Hladan ekstrakt sene se dobija od 1 kašike dobro secanih listova biljke, koji se potapaju u šolju vode i tako se ostave da prenoće. Ujutru se smesa procedi uz pomoć gaze i dobijena tečnost se ispija. Druga varijanta upotrebe sene je: kuva se 1 kašika plodova i listova sene u 200 ml vode oko 5 minuta. Čaj se pije uveče pred spavanje.
Tinktura od sene se koristi kod duge konstipacije. Odlično sredtsvo za brzo čišćenje želudačno - crevnog trakta jeste kombinacija sene sa cimetom, đumbirom ili mirođijom. Sena čisti digestivni trakt od glista.
Štetnost sene
Senu ne bi trebalo davati deci ispod 2 godine, a u ostalim slučajevima se treba strogo pridržavati pravilima i preporučenim dozama. Senu ne bi trebalo konzumirati više od 10 dana bez prekidanja, jer duža konzumaica može dovesti do slablenja crevnih mišića, ali može izazvati i druga stanja - srčanu aritmiju, pogoršati stanje kostiju i izazvati disbalans elektrolita. Sena je u trudnoći strogo zabranjena.
Osim u navedenim slučajevima, ovu biljku ne bi trebalo konzumirai u slučajevima kada sumnjate na zapušenje creva, kod jakih upala i apendiksa. Problemi kao što su čirevi, kolitis, divertikulitis i slična stanja takođe zabranjuju upotrebu sene. Konzumacija sene treba da bude strogo kontrolisana od strane lekara, kako bi se izbegle neželjene reakcije i komplikacije.
Neželjene reakcije nakon konzumacije sene se manifestuju u obliku grčeva, kao i drugih oblika preosetljivosti creva. U slučaju predoziranja se može javiti mučnina, sluzava dijareja, povraćanje, bolovi su stomaku, meteorizam, dehidratacija, hipotonija.
Komentari