Dimnjača /Fumaria officinalis L./ predstavlja jednogodišnju biljku iz porodice skrivenosemenica.
Stablo dimnjače je 15-30 cm visine, nežno, šuplje, rebrasto, plavo-zeleno, razgranato. Listovi su uzastopni, duplo perasto isečeni, plavo-zeleni. Cvetovi su purpurnocrveni, upstavni, u gustim grozdovima po vrhovima stabla i razgranati. Krunica ima 4. Plod biljke je orašica, sa malim udubljenjem na vrhu.
Dimnjača cveta od aprila do juna. Ona se može naći na travnatim mestima, kao korov u usevima, u neobrađenim i napuštenim mestima. Rasprostranjena je u celoj zemlji do 1000 m nadmorske vidine. Može se naći na celoj teritoriji Evrope.
Istorija dimnjače
Naziv se može povezati sa činjenicom da njen cve belkasto, plavo-zeleni liči na dim, koji se izdiže od zemlje. Prema Pliniju, biljka se zove dimnjača zato što sok od biljke izaziva more suza, da se pogled zamagli kao od dima. Odatle dolazi i upotreba biljke kod mnogih poznatih bolesti očiju. Prema drevnim čarobnjacima, kada biljka izgori, njen dim proganja zle duhove i mračne sile.
Sastav dimnjače
Dimnjača sadrži do 1 % smese izokinolina (stiloptin, protoptin, kriptopin) spirobentilizohnolinoline (fumaroficin, parfumin, fumaritin itd), alkaloide itd.
Sakupljanje i čuvanje dimnjače
U medicincke svrhe se koriste strukovi dimnjače /Herba Fumariae/, koji se beru od maja do jula. Prilikom branja biljka ne treba da se meša sa ostalih 6 vrsta od roda koji se mogu naći kod nas. Oni se odlikuju sa čašicom koja nije duža od 1 mm (F. parviflora, F. vaillantii, F. schleicheri и F. schrammii), sa plodnim drškama koji su otvoreni i uvijeni ka dole (F. thuretii и F. kralikii) i sa zaoštrenim ili zaobljenim, ali sa orašicom koja nema udubljenje na vrhu.
Nakon što se sakupljeni materijal očisti od slučajnih primesa, suši se u provetrivim prostorijama u hladu, rasporedi se u tankom sloju na ramove ili platno. Međutim, najebolje je da se biljka suši u sušari na temepratur do 45 stepeni. Od oko 7 kg svežih strukova se dobija 1 kg suvih. Obrađna i upakovana biljka se čuva u suvim i provetrivim prostorijama, posebno od neotrovnih biljaka.
Koristi od dimnjače
Biljka se pretežno koristi kao sredstov protiv grčeva i ublažavanja bolova, kod diskinezije žučnih puteva, kamena u žuču. Koristi se i za stimulisanje apetita i kao tonik za creva kod atoničnog zatvora, kod hemoroida, skrofula, kao sredstvo za mršavljenje.
Dimnjača pomaže kod slabosti creva, osipa po koži, lošeg zadaha u ustima, zastoja tečnosti. Biljka se upotrebljava kod hepatitisa, cistitisa i holecistitisa, kamena u bubregu, gihta, tuberkuloze pluća. Spoljašnje se koristi kod kožnih problema, bora ili konjuktivitisa (ispira se). Biljka se koristi u narodoj meidini mnogih zemalja protiv herpesa, histerije, infektivnih bolesti i akni.
Dimnjača se koristi u obliku kapsula, ekstrakta, napitaka ili čajeva. Postoje i preparati koji su pripremljeni od biljke i koji imaju koleretično i kolekinetično dejstvo.Dimnjača stimuliše stvaranje sekrecije žučnog soka, normalizuje motorno-sekretornu funkciju organa za varenje, povišava apetit. BIljka blagotvorno utiče na rad srca, normalizuje metabolizam, ima diuterično svojstvo, stimuliše znojenje i iskašljavanje, povišava ukupni tonus organizma.
U centralnoj Aziji se koristi druga vrsta dimnjače /Fumaria Vaillantii Loisl/ kod malarije, kao diuretin i za lečenje kožnih bolesti. Plodovi biljke se upotrebljavaju kao sredstvo za profilaktiku i lečenje upalnih bolesti ženskih genitalija.
U iranu se koristi kod celokupne malaksalosti, glavobolje. Od nje se pripremaju kupke. Spoljašnje se koristi i za ispiranje kod osipa na koži, akni, herpesa i rana. Biljka čisti krv, koristi se uspešno kod ehinokokoze, a poneka i kao afrodizijak.
U nemačkoj narodnoj medicini napitak od dimnjače se koristi kod bolesti jetre, kamena u bubregu, upala mokraćnih puteva, otoka, čireva na želucu, zatvora, skorbuta.
Osim kao lek, dimnjača se može koristiti za dobijanje žute i zelene boje.
Narodna medicina sa dimnjačom
Narodna medicina preporučuje napitak od dimnjače kao sredstvo protiv grčeva i bolesti jetre i žuči.
Oko 1 kašičica dimnjače se popari sa 400 ml vrele vode. Ostavljamo da stoji 1 sat. Procedimo i pijemo po 1 šolju 3 puta dnevno pre jela.
Jedna supena kašika biljke se kuva u pola litra vode 5 minuta. Od napitka se uzima po jedna vinska čaša pre jela 4 puta dnevno.
Narodna medcina predlaže i drugi recept za napitak od dimnjače: 2 kašičice biljke se prelivaju sa 500 ml hladne vode, ostavljamo da stoji 8 sati i procedimo. To je doza za jedan dan, uzima se do 3 šolje dnevno. Ostakat od proceđenog se koristi kao topla obloga.
Fumarna kiselina koja je jedna od aktivnih sastojaka dimnjače reguliše metabolizam kože. Ona čini napitak od biljke odgovarajućim za lečenje psorijaze, svraba i lišajeva na koži. Loša peristaltika ili otežan mokrenje takođe olakšava čaj od dimnjače.
Da biste napravili, prelijte 1 kašičicu sitno iseckanih suvih listova lekovite biljke sa 1 šoljom vrele vode. Sačekajte da stoji 10 minuta pre nego što ga procedite. Pošto čaj ima gorak ukus, možete ga zasladiti medom. Druga varijanta je da nakon što se ohladi, od njega da napravite bezalkoholni koktel zajedno sa sokom od jabuke ili nekim drugim sokom.
Za poboljšanje crevne peristaltike, prelijte jednu supenu kašiku origana i jednu supenu kašiku dimnjače sa jednom šoljom vrele vode. Pokrijte posudu i ostavite oko pola sata. Nakon ceđenja uzimajte po 1/4 čaše tri puta dnevno.
Stavite nekoliko listića dimnjače u blender. Procedite dobijeni sok. Uzimajte po jednu nepunu kašičicu nakon jela tri puta dnevno, ako imate problema sa jetrom.
Za lečenje kožnih bolesti, ruska narodna medicina predlaže sledeći recept: Pomešajte jedan deo svežeg soka od listova dimnjače sa tri dela svinjske masti ili vazelina. Dobijenim melemom mažite problematična mesta dva puta dnevno. Takođe, sredstvo pomaže kod opadanja kose.
Štete od dimnjače
U velikim dozama dimnjača može izazvati trovanje. Biljka može oštetiti centralni nervni sistem, srčani sistem i sistem za varenje, zato ne treba da se koristi samostalno za lečenje, nego uz praćenje lekara. Unos velikih doza biljke može izazvati dijareju.
